Dijital mühür ekslibris olur mu?
Yükleniyor...
Dosyalar
Tarih
25.05.2023
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
HOLISTENCE PUBLICATIONS
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/openAccess
Özet
Bu çalışmada bir mülkiyet işareti olarak ekslibris ve mühürün ortak yanları irdelenmiş, işlevleri, teknik benzerlikleri, uygulanma biçimleri örnekleri ile açıklanmıştır. Mühür, bir mülkiyet göstergesi olması yanında bir yetki belgesi, bir koruma simgesi olarak da kullanılmıştır. Ekslibrislerin de bir tür koruma, hatırlatma, uyarma işlevi vardır. Kitap sahipleri ödünç verdikleri kitaplara yapıştırdıkları ekslibrislere, kitabı ödünç alan kişiye bir hatırlatma yapma, geri getirmesi konusunda bir uyarıda bulunma işlevini yüklemektedirler. Tam da bu nedenle bazı kitap sahiplerinin ekslibrisleri üzerine “Herkes ödünç alabilir, fakat centilmen olan geri getirir”, gibi uyarıcı cümleler eklettirdikleri görülmektedir. Bazı kitaplardaki mühürlerde de “Her kitap bir anahtardır.” gibi ifadelere rastlanmaktadır. Mühür ve ekslibrislerde tasarım, kompozisyon, tipografi, kaligrafi, kalıbın oyulması, kalıp içinde hakkâk ve ekslibris sanatçısının adını, simgesini kullanılmasında benzerlikler görülmektedir. Öteden beri mühür de ekslibris de sahibinin beğenisini kazanacak şekilde iyi tasarlanmışsa, özgünse kabul görmüştür. Mühür içinde kaligrafinin doğru istiflenmesi önemliyken, ekslibriste de yazı karakterinin doğru seçilmesine, okunur olmasına, boyutuna ve bulunduğu yere özen gösterilmektedir. Tek kopya olan el yazması kitaplar döneminde, dönemin devlet veya din adamlarına verilecek kitaba yapıştırılan ekslibris, sahibinin göstergesi olarak kullanılmış, ihtiyacı karşılamıştır. 1400’lü yıllarda Avrupa’da mülkiyet işareti olarak kullanılmaya başlanan ekslibris gibi benzer işleviyle Osmanlılar döneminde de mühürleri görüyoruz. Ekslibris sözcüğünü içermediği için mühürlere ekslibris denilemez ama mülkiyet işareti olarak görebiliriz. Elbette mühür şeklinde ekslibris tasarlanabilir. Ekonomik olması nedeniyle belki de geniş kitlenin ekslibrisi benimsemesine katkı da sağlayabilir. Ülkemize çok geç giren ekslibris kültürünün yaygınlaşması zaman alsa da bir gün arzu ettiğimiz ekslibris ve mühür koleksiyonculuğu da gerçekleşecektir.
Açıklama
Anahtar Kelimeler
Mühür, Ekslibris, Sanat, Tasarım, Mülkiyet
Kaynak
3. Uluslararası Medya ve Toplum Sempozyumu : dijital kültür
WoS Q Değeri
Scopus Q Değeri
Cilt
Sayı
Künye
(Pektaş, H.)(2024). Dijital mühür ekslibris olur mu? İçinde Y. Kırdar, H. Pektaş, H. Ö. Pektaş, A. Serttaş, S. K. Dündar, & P. Çelikcan (Ed.), Dijital Kültür (ss. 37-49). HOLISTENCE PUBLICATIONS.
