İstanbul’da toplu ulaşımın mevcut işletimi ve ulaşım ana planı yolculuk talep modellemesi ile küresel bir örnekle karşılaştırılmalı değerlendirilmesi

Abstract

Tarih boyunca süregelen, mevcut yaşanılan kentlerdeki nüfus artış hızına bağlı olarak daha yaşanılabilir bir kent düzenini oluşturmada ulaşımın önemi ön plana çıkmaktadır. Özellikle mega kentlerde iletişim ve etkileşim anlamında ulaşılabilirlik her yönüyle hızlı olmalıdır. Geçmişten günümüze kendini daha da geliştiren ve üzerine yenilik katabilen kentler bu anlamda erişilebilirlik yönüyle ön plana çıkan önemli bir mega kent haline gelmiştir. Ulaşılabilirlik etkin, kaliteli, hızlı, yenilikçi ve çağa ayak uyduran bir hizmet sunma biçimi olarak önemli unsurlar haline gelmektedir. Trafiğin yoğun olarak yaşanıldığı mega kentlerde, alternatif toplu ulaşım araçlarının trafiğe kazanılmasına destekle, taşıt ulaşımının erişilebilir olması ve bu erişimi gerek bisiklet gerekse çevreye duyarlı motorların da kentte birbiri ile entegrasyonunun sağlanmasında altyapı oluşturmaya dayalı ve etkin kullanımına uygun bir zemin hazırlanarak, trafik sıkışıklığının önlenmesinde önemli rol üstlenecektir. En etkili ulaşım aracı olarak tercih edilen raylı sistem; gelecekteki nüfus, istihdam değerleri ve yolculuk özellikleri değerlendirilerek, gerçekleştirilmesi gereken büyük ulaşım yatırımlarının belirlendiği, Ulaşım Ana Planı öngörüleri doğrultusunda planlanmaktadır. Gerçekleştirilen projeler teknik inceleme çerçevesinde, bölgenin imar planı, yapılaşma durumu, kamulaştırma değerleri, fayda-maliyet analizi, arazi topografyası ve alanın proje için uygun olması, trafik sirkülasyonu ve İstanbul Ulaşım Ana Planı hedefleriyle uygunluk gibi birçok ölçüt göz önüne alınarak belirtilen kriterlere göre etüt edilmektedir. Raylı sistem hatlarının yüksek inşa isteyen ve yüksek maliyet hesaplamalarının yapılması, gerek bütçe gerekse yukarıda belirtilen ölçütler, teknik hesaplamalar doğrultusundaki süreç yapımının kısa ve orta vadede gerçekleştirilmesini mümkün kılmamaktadır. Daha az maliyet gerektiren ulaşım araçlarının da kente kazandırılması, mevcut toplu taşıma işletimi üzerine doğru iyileştirme adımlarının atılması, şehir içi ulaşımın daha aktif ve sirkülasyonun hızlı olmasına yardımcı olması açısından önemlidir.İstanbul’daki toplu ulaşım sistemi kullandığı altyapıya bağlı olarak deniz yolları, lastik tekerlekli ve raylı sistem başlıkları altında toplanmıştır. Her gruba ait toplu ulaşım hizmetinin; kapasite, hız, konfor gibi farklı özellikleri bulunmaktadır. İstanbul’da toplu taşıma; metro, tramvay, teleferik, otobüs, metrobüs, minibüs, dolmuş, taksiler, vapurlar vb. ile sağlanmaktadır. İstanbul toplu taşıma sistemi bileşenlerine ayrılarak detaylı bir şekilde incelenmiş ve tarihsel gelişimi dikkate alınarak mevcut durumu ortaya konulmuştur. Öncelikle farklı toplu taşıma türlerinin mevcutta tipik bir hafta içi günde taşıdıkları yolcu sayıları gösterilmiş, sonrasında ise 8 yıllık elektronik bilet verileri yardımıyla yakın zaman aralığında toplu taşıma sistemlerinin yaşadıkları değişim adım adım detaya inilerek incelenmiştir. Daha sonra günlük detaylı elektronik bilet verisi ve minibüs sayımı sonuçları kullanılarak İstanbul toplu taşıma sistemi hızlı toplu taşıma sistemi, metrobüs harici karayolu toplu taşıma sistemi ve denizyolu toplu taşıma sistemi olarak üç grupta, hızlı toplu taşıma sistemine ağırlık verilmek suretiyle farklı açılardan incelenmiştir. Londra gelişmiş altyapısı sayesinde sunduğu ulaşım ağı ve geçmişe dayalı başarılı sistematik uygulamaları sayesinde kendini geliştirmiş ve kent gelişimini ulaşımla entegre edip belli bir algoritma oluşturarak, sorunların üstesinden kolay bir şekilde gelebilmektedir. Londra toplu ulaşım sistemi örneğine bakılarak da İstanbul toplu ulaşımının diğer alternatif ulaşım araçlarıyla entegrasyonunun sağlanması gerekliliğine değinerek, nasıl bir yol izlenmesi halinde daha da iyiye gidilebileceği üzerine de iyileştirme ve sonucunun ulaşıma büyük etkisi olacağı yönünde çözüm odaklı fikirler sunulmaktadır.Bu tezde; İstanbul’un mevcut ulaşımının işletimi, toplu ulaşımın ne durumda olduğu teknik analiz raporu paylaşılarak, örnek teşkil edecek daha iyi olarak nitelendirilen küresel ölçekte bir kentin kıyaslaması yapılmış ve eksiklikler sıralanmıştır. Küresel ölçekte bir kent olan Londra ile İstanbul’un ulaşım ana planı yolculuk talep modellemesi kullanılarak karşılaştırmalı değerlendirmesi yapılmıştır. Ulaşıma dair ne varsa analiz raporlarıyla açıklanmış ve Londra kenti ile kıyaslanarak eksiklikler sıralanmıştır. Eksikliklerin giderilmesi gereken kısımları ortaya çıkarılarak mevcut ulaşımda neler yapılabileceğinin altı çizilmiştir. İstanbul’da toplu taşımanın imalatında ve mevcut işletilmesinde bütçeyi rahatlatacak olan çözüm önerilerinin yanında imar planlarının da önemini ortaya koyulmuştur.İstanbul’da toplu taşımaya ilişkin hayata geçirilmiş olan, mevcut toplu taşıma üzerinde iyileştirme, yeni yapılacak olan projelerin işletiminin çözümü ve neler yapılırsa trafik sıkışıklığını önleyici kritik ve çözüm odaklı hamleler olacağı sonuç kısmında, daha önce hiçbir şekilde düşünülmemiş tarzda sıralanmıştır.

Depending on the rate of population growth in existing cities that have been going on throughout history, the importance of transportation in creating a more livable urban order comes to the fore. In terms of communication and interaction, especially in big cities, accessibility must be fast in all aspects. Cities that have further developed themselves from the past to the present and can add innovation to it have become an important big-city that stands out in terms of accessibility in this sense. Accessibility is becoming an important element as an effective, high-quality, Fast, innovative and modern way of providing services. In big cities where traffic is intense, it will play an important role in preventing traffic congestion by preparing a foundation based on creating infrastructure and suitable for effective use in ensuring that alternative public transport vehicles are accessible and that access is integrated with each other in the city, both bicycles and environmentally sensitive engines.The rail system, which is preferred as the most effective means of Transportation, is planned in accordance with the Transportation Master Plan forecasts by evaluating the future population, employment values and travel characteristics, determining the major transportation investments that need to be realized. The technical review of these projects within the framework of the zoning plan for the area, the status of construction at fair market values, cost-benefit analysis, the topography of the land and the area of the project to be eligible for traffic circulation and compliance with the goals by considering several criteria such as Istanbul transportation master plan study according to specified criteria. High construction of rail lines and high cost calculations, both the budget and the above-mentioned criteria do not make it possible to perform process construction in the direction of technical calculations in the short and medium term. It is important that the transportation means that require less cost are also provided to the city, that the right improvement steps are taken on the existing public transport operation, that urban transportation is more active and that circulation helps to be fast. Depending on the infrastructure used by the public transportation system in Istanbul, sea roads, rubber wheels and rail systems are collected under the headings. Public transportation services belonging to each group have different characteristics such as capacity, speed, comfort. Public transport in Istanbul; metro, tram, cable car, bus, Metrobus, minibus, dolmus, taxis, steamships, etc. is provided with. Istanbul's public transport system was divided into components and examined in detail and its current status was revealed taking into account its historical development. First, the number of passengers carried by different types of public transport on a typical weekday was shown, and then, with the help of 8-year electronic ticket data, the change experienced by public transport systems in the near period of time was examined step by step. After that, Istanbul public transport system was examined from different angles by focusing on the rapid public transport system in three groups as fast public transport system, Metrobus external road public transport system and sea public transport system using detailed daily electronic ticket data and minibus count results. London has developed itself thanks to its advanced infrastructure, the transport network it offers, and its successful systematic practices based on the past, and it can easily overcome problems by integrating urban development with Transport and creating a certain algorithm. By looking at the example of the London public transport system, addressing the need to ensure the integration of Istanbul public transport with other alternative means of transport, solution-oriented ideas are presented on how the road can be improved if followed and its outcome will have a great impact on transport. In this thesis, The Technical Analysis Report on the operation of Istanbul's existing transport and the state of public transport was shared, comparing a city on a global scale that qualifies as better to serve as an example, and listing the shortcomings. The Transport Master Plan of London and Istanbul, a city on a global scale, was evaluated comparatively using travel demand modeling. Everything about transport was explained by analysis reports and the deficiencies were sorted by comparison with the city of London. It was underlined what can be done in the current transport by revealing the parts of the deficiencies that need to be addressed. In addition to the solution proposals that will relax the budget in the production and current operation of public transport in Istanbul, the importance of zoning plans has been revealed. In the conclusion section, which has been implemented on public transport in Istanbul, there will be improvements on existing public transport, the solution of the operation of new projects and what is done will be critical and solution-oriented moves to prevent traffic congestion, it is listed in a style that has not been considered before.