Namık Kemal’in kurmaca dünyasında ölümün destanlaştırılması

Abstract

19. yüzyıl sanat ve edebiyat hareketleri, dünyada Victor Hugo’nun başını çektiği Romantizm akımının etkisi altındadır. Aynı dönemde Batı etkisinde yeni bir Türk edebiyatı ekolü kurmaya çalışan Tanzimat yazarları da büyük ölçüde bu akımdan etkilenirler. Bu yazarların başında, edebiyatı siyasi ve sosyal maksatlarına ulaşmak için bir araç olarak kullanan ve halkı bu vesile ile eğitmeye çalışan Namık Kemal gelir. Yeni şiir, yeni tiyatro ve roman gibi türlerde dönemin en yetkin eserlerini veren Namık Kemal, anlatının mesajının okurlar üzerindeki etkisini artırmak için hem kurmaca yapısı hem de içerik olarak çarpıcı ve etkili metotlar kullanır. Bu metotların en çarpıcı olanlarından biri de, topluma model olarak sunulan misyon sahibi kahramanların destansı bir hava içinde ölüme doğru yürümeleridir. Kemal bu yöntemle halka vatan, millet, din, hamiyet, ittihat, şehitlik gibi kutsal sayılan değerleri aşılamak amacındadır. Kahramanın alnındaki kanda Osmanlı bayrağının yansımasından tutun vasiyetinin kanla yazılmasına kadar uzanan farklı kurgular içerisinde Namık Kemal, eser boyunca sürekli yücelttiği davayı destansı bir son ile bitirir. Bu makalede Namık Kemal’in eserlerinde sonu ölümle biten bu destansı yapı tahlil edilmiştir. Bu yapıyı ortaya çıkartan kurmaca dünyasının çözümlenmesinde Vladimir Propp’un kurmaca öğelerin işlevlerini saptayan ve Viktor Shklovsky’nin kurmaca öğelerin birbiriyle ilişkisini inceleyen biçimbilim kuramlarından yararlanılmıştır. Makalede bu biçimbilimci kuramların yardımıyla aynı zamanda Romantizm akımının, dönemin Türk edebiyatı eserlerinde nasıl bir etki oluşturduğu da gösterilmiştir.

The 19th century artistic and literary movements were under the influence of Romanticism led by Victor Hugo in the world. In the same period, Tanzimat writers who were trying to establish a new Turkish literature school under the influence of the West were also affected by this trend. Namık Kemal, who used literature as a tool to achieve his political and social purposes and tried to educate the public on this occasion, was among the leading authors. Namık Kemal, who gave the most successful works of the period in genres such as new poetry, new theater and novel, used striking and effective methods both in fictional structure and in content to increase the effect of the narrative's message on the readers. One of the most striking of these methods is that missionary heroes, presented as a model to society, walk towards death in an epic atmosphere. With this method, Kemal aimed to instill the people with sacred values such as homeland, nation, religion, conscience, union and martyrdom. Namık Kemal completed the case he constantly glorifies throughout the work with an epic finish, ranging from the reflection of the Ottoman flag in the blood on the forehead of the hero to the writing of his will with blood. In this article, this epic structure that ends with death is analyzed in the works of Namık Kemal. In analyzing the fictional world that reveals this structure, the stylistic theories of Vladimir Propp, which determine the functions of fictional elements and examine the relationship of Viktor Shklovsky's fictional elements, were used. With the help of these stylistic theories, the article also showed how the wind of the Romantic movement had an impact on the works of Turkish literature of the period.