Max Weber ve Antonio Gramsci’nin karşılaştırmalı okuması: klasik sosyolojinin geleceğinin sürekliliğini siyasal ön yargıların ötesinde anlamlandırmak
Citation
Gürcan, E . (2020). MAX WEBER VE ANTONIO GRAMSCI’NİN KARŞILAŞTIRMALI OKUMASI: KLASİK SOSYOLOJİNİN GELECEĞİNİN SÜREKLİLİĞİNİ SİYASAL ÖN YARGILARIN ÖTESİNDE ANLAMLANDIRMAK . Sosyoloji Araştırmaları Dergisi , 23 (1) , 34-60 . DOI: 10.18490/sosars.728283Abstract
Mevcut makale; sınıf oluşumu, meşruiyet/hegemonya, liderlik/aydınlar ve karizma/bürokrasi
kavramları üzerinden Max Weber ve Antonio Gramsci’nin düşüncelerinin karşılaştırmalı bir
incelemesini sunmaktadır. Amaç, sosyoloji geleneğinin sürekliliğini ortaya koyarak, günümüzde hala
etkisini sürdüren kimi temel Soğuk Savaş ön yargılarının aşılmasına katkı sağlamaktır. Bu siyasal ön
yargılar, Marksizmin “kaba” maddeciliğiyle Weberci sosyolojinin sözde idealizmi arasında yapay bir
ikilik dayatarak sosyolojik düşünce geleneğinin kuramsal açıklayıcılığına sekte vurmaktadır. Aynı
zamanda makale, Gramsci’nin düşüncesinde yaygınca görmezden gelinen Weber etkilerini ve her iki
ismin paylaştığı kavramsal temeli ortaya çıkarmayı amaçlamaktadır. Makalede ileri sürülen temel sav
odur ki Weber ve Gramsci, süreklilik arz eden köklü bir düşünce geleneğine mensuplardır. Her iki isim
de, toplumsal değişimin dinamikleri üzerine kafa yormuşlardır. Bu dinamiklerin güçlü bir politikekonomik ve sınıfsal bir temel üzerinde yükseldiğini vurgulamışlardır. Bununla birlikte, toplumsal
değişimin politik ekonomiye indirgenmesini reddetmişler ve öznel değişkenlerin rolünü anlamaya çaba
göstermişlerdir. Kapitalist toplumun derinlikli bir eleştirisini sağlayarak geleceğin siyasal sosyolojisinin
kapsamlı bir kuramsal haritasını oluşturmuşlardır. This article offers a comparative reading of Weber and Gramsci’s work with the aim of revealing the
intellectual continuity of the sociological tradition beyond Cold War biases deeply ingrained in
sociological theory. These biases severely impede the explanatory power of sociological thinking by
imposing an artificial dichotomy between Marxism’s alleged crude materialism and Weberian
sociology’s so-called idealism. The present article thus examines the much-overlooked Weberian
influences on Gramsci’s Marxist theory as well as Weber and Gramsci’s shared conceptual foundations
to argue that both names are part of a single intellectual tradition. They were preoccupied with the
dynamics of social change premised on a strong political-economic and social-class background.
Meanwhile, Weber and Gramsci strongly rejected economic reductionism and devoted their efforts to
understanding the subjective determinants of social change. They provided a comprehensive conceptual
map for the future development of political sociology based on a profound critique of capitalist society.