II. Meşrutiyet döneminde siyasal iktidarın toplumsal muhalefete bakış açısı: Hasan Fehmi Bey Suikastı ve muhalefetin tasfiyesi

Abstract

Osmanlı Devleti’nde modernleşme sürecinin başlamasında etkili olan önemli kesim basın mensupları olmuştur. Yeni Osmanlı düşünürleri demokratik sistemlerin temel yapıtaşlarını basın aracılığı ile ilk kuranlar olmuşlardır. Basın mensupları böylece siyasal sistemin işleyişinde, siyasal iktidar üzerinde denetleme görevini üstlenmek gibi bir görev edinmişlerdir. Bu bir demokratik gelenek haline gelmiş ve hep devam ettirilmek istenmiş; fakat siyasal iktidarlar tarafında bu durum pek de hoş karşılanmamıştır. Siyasal iktidarı elinde bulunduranlar, istikrarı sağlamak bağlamında, sadece basın mensuplarını değil kendilerine karşı açık muhalif tavır sergileyen bütün kesimleri hedef almışlar, öncelikli yasal yollardan sindirip yok etmeye, daha sonra da yasal olmayan yol ve yöntemlerle (komitacı eylemlerle) bu kesimleri sindirmişler ya da yok etmişlerdir. Siyasal iktidarın basın mensuplarına karşı uyguladığı illegal tasfiye sürecinin, başka bir ifadeyle komitacı eylemlerinin başlangıcı, II. Meşrutiyetin hemen sonrasında gerçekleşen Hasan Fehmi Bey suikastıdır. Hasan Fehmi Bey, ІІ. Meşrutiyet’in ilanıyla birlikte muhalif yazarlar kitlesinden olan ve dönemin siyasal iktidarına ağır eleştirilerde bulunan bir gazetecidir. Suikastı önemli kılan ise Meşrutiyet döneminde öldürülen ilk gazeteci olması, katillerinin bulunamaması ve bu suikastın dönemin en büyük kanlı ayaklanmalarından biri olan 31 Mart Vakıası’nı tetikleyen neden olmasıdır. Ayrıca öldürülmesi muhalefetin sindirilmesine yönelik büyük bir gösterge olması nedeniyle de çalışmanın konusu olmuştur. Çünkü basın, özgürlük ile demokrasinin teminatı ve kamuoyunun sesidir. Çalışmanın amacı ІІ. Meşrutiyetin beklentisini, dönemin iktidar muhalefet ilişkileri yönünden yarattığı koşulu ve bu dönemde muhalefetin tasfiyesinin varlığını ortaya koymaktır. Özellikle suikastı aydınlatmaya ilişkin kaynakların var olmaması çalışmanın kısıtıdır.

The members of the press were an effective class of the Ottoman Empire’s modernization process. Thinkers of new ottomans were the ones founded the basics of democratic systems through press. Thus, assume the mission for the operation of the political system and checking the political authority. This became a democratic tradition and wanted to be continued. But this wasn’t welcomed by political authority. Holders of the political power targeted all opposition groups including to press for the sake of stability. Initially, they tried to eliminate the opposition through legal means, then they used illegal methods to suppress and eliminate opposition. Illegal elimination process implemented by political authority, in other works, initiation of illegal elimination occurred by Hasan Fehmi assassination after the start of second constitutional era. Hasan Fehmi Bey was a journalist among opposition columnist and heavily criticized the political authority of the era. The significance of the assassination is that he is the first journalist who was killed, killers will never found and this assassination triggered one of the bloodiest insurgence: 31 March incident. The assassination constitute an important indicator of eliminating opposition, so became the topic of the study. Because, public voices is the guaranty for freedom and democracy. The purpose of the study is to clarify condition of authority and opposition relations within in the light of expectation of the second constitutional era and to demonstrate the elimination of opposition. Limitation of the study is the lack of sources regarding to the assassination of Hasan Femi.