BRICS ülkelerinin Afrika’daki yükselişine jeopolitik ekonomi penceresinden bir bakış

Abstract

BRICS’in (Brezilya, Rusya, Hindistan, Çin ve Güney Afrika) Afrika’daki yükselişi hangi jeopolitik ve ekonomik dinamiklere bağlıdır? Bu yükselişin dünya ekonomi ve siyasetinin çok kutuplulaşmasına etkisi ne olmuştur? BRICS, 2000’li yıllarda Afrika kalkınmasını nasıl etkilemiştir? Süreç analizi tekniğine bağlı bir yöntemsel yaklaşımın üzerine kurulu mevcut çalışma, yukarıdaki bu sorular etrafında şekillenmiştir. (1) BRICS’in Afrika’daki yükselişinin jeopolitik ve ekonomik dinamiklerinin, ağırlıklı olarak enerji ve doğal kaynaklara erişim ile silah ticaretine dayandığı görülmektedir. (2) BRICS, Batı ülkelerinin Afrika’ya yönelik koşullu kalkınma yardımlarından farklı bir şekilde, kalkınma işbirliği ilkesine dayanmaktadır. BRICS'in Afrika'daki altyapısal ve toplumsal kalkınma işbirliği vurgusu, Batılı ülkelerin ekonomik etki alanını da sınırlandırmaktadır. Ayrıca, kimi BRICS ülkelerinin kıtada etkisini artıran askeri yayılmacılığı, çok kutuplulaşma sürecini daha da hızlandırmaktadır. (3) Her ne kadar, BRICS’in yükselişi; Afrika kıtası için önemli kalkınma fırsatları sunsa da, aynı zamanda Afrika’nın doğal kaynaklarının sömürüsünü ve silah ticaretine dayalı bağımlılığını derinleştirmektedir. Bu sorunların derin bir insani ve çevresel boyutu bulunmaktadır. Makalenin temel amacı, BRICS'in Afrika'daki yükselişinin jeopolitik ve ekonomik yanlarını küresel güç ilişkileri bağlamında ortaya çıkarmaktır.

What are the geopolitical-economic dynamics underlying the BRICS’ rise in Africa? What kind of implications does the BRICS’ rise have for African development as well as the multipolarization of world politics? This article uses process tracing to argue that (1) the geopolitical-economic dynamics of the BRICS’ rise is strongly articulated in these countries’ strategic interests in Africa’s energy, natural resources, and arms demand. (2) As different from the Western approach to conditional development aid, the BRICS promotes the principle of “development cooperation”, which hinges on infrastructural and social development at the expense of Western economic influence in Africa. Moreover, certain BRICS members’ interest in military expansionism constitutes another catalyst for the multipolarization of world politics in Africa. (3) Although the BRICS’ rise provides ample opportunities for African development, it also amplifies Africa’s dependency on resource extractivism and arms trade. This dependency comes with an enormous human and environmental cost. This article’s main objective is thus to reveal the geopolitical and economic aspects of the BRICS’ rise in the context of global power relations.