Sultan-Şair Olarak Yavuz Sultan Selîm

Abstract

Yavuz Sultan Selîm, II. Bâyezid’in oğlu olup Osmanlı Devleti’nin dokuzuncu padişahıdır. Fetihlerle dolu sekiz yıl (1512-1520) süren saltanatı boyunca Yavuz Sultan Selîm, şiir yazmış ve şairleri himaye etmiştir. Osmanlı padişahları, Osmanlı Devleti’nin kuruluşundan itibaren şairleri desteklemiş; onları daima kendilerine yakın tutmuşlardır. Bunu yapmalarındaki amaç, devletin kültür seviyesini yükseltmektir. Küçük yaştan itibaren özel bir eğitimle yetişen Yavuz Sultan Selîm, Trabzon’da sancak beyliği yaptığı zamanlardan beri şiirle meşgul olmuş ve kendisine şiir sunan şairlere ihsanda bulunmuştur. Osmanlı Devleti’nin başına geçtiğinde ise himayesindeki şairleri beraberinde seferlere götürmüş ve fethettiği yerlerdeki sanat erbabını Osmanlı ülkesine getirmiştir. Farsça bir Dîvân sahibi olan Yavuz Sultan Selîm, şiirlerinde “Selîmî” mahlasını kullanmıştır. Yavuz’un şiirleri, klâsik Türk edebiyatı içinde değerlendirilmektedir. Klâsik Türk edebiyatı şairleri, şiirlerinde daima “âşık” konumunda olup “ma’şûk” için şiir yazmışlardır. Yavuz Sultan Selîm de şiirlerinde diğer klâsik Türk edebiyatı şairleri gibi âşık konumundadır; fakat padişah kimliğini de muhafaza etmiştir. Şiirlerinde her iki kimliği bir araya getirerek bir sultan-şair portresi çizmiştir. Çalışmada, Selîmî’nin çizmiş olduğu sultan-şair portresi Farsça Dîvân’ında yer alan gazellerden hareketle incelenecektir.

Selim I who is son of Bayezid II was the ninth sultan of Ottoman Empire. During the reign which lasted eight years (1512-1520) Selim I wrote poems, and patronized the poets. The Ottoman sultans supported the poets since the foundation of the Ottoman Empire. The purpose was to raise the cultural level of the state. Selim I who grew up with a special education from a young age has been interested in poetry since the time he was a sanjak lord in Trabzon. When he became the head of the Ottoman Empire, he went on a campaign with the poets, and brought the artists from the countries which conquered to the Ottoman country. Selim I who has a Persian Divan wrote his poems with the name “Selîmî”. The poems of Selim I are considered in classical Turkish literature. Poets of classical Turkish literature have always written the poems for the (beloved) “ma’şûk” as being a (lover) “âşık”. In his poems, Selim I is not only lover, but also sultan. He has preserved both identities, and constituted a portrait of a sultan-poet. In this study, the portrait of the sultan-poet which is drawn by Selîmî will be examined from the ghazels in Persian Divan.