Taliban yönetimi ve İran’ın yaklaşımı: bir çıkmaza sarılma
Yükleniyor...
Dosyalar
Tarih
2022
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/openAccess
Özet
İran İslam Cumhuriyetiyle Taliban arasındaki temel ve ideolojik farklılıklar, azınlıklar ve Afganistan’da Şii etniği konusu, uyuşturucu transferi, terör eylemleri, sınır güvenliği ve su kaynaklarının paylaşımı türünden çeşitli çekişmelerin varlığına rağmen, her iki tarafın birbirine yönelik sistematik ve yakınsayan çabalarına tanıklık etmekteyiz. İran’ın yıllardan beri ev sahipliği yaptığı yüzlerce Afgan sığınmacıya Afganistan'daki son gelişmeler sonucunda yeni bir göç dalgasının eklenme ihtimali İran’ın endişelerinden birini oluşturmaktadır. Öte yandan, Tahran ile Pekin-Moskova arasında ilişkilerin sürdüğü bu dönemde sınırların güvenliği, bölgenin istikrarı oldukça önem arz etmektedir. Hem ABD’nin Afganistan'dan çekilmesiyle oluşan güç boşluğunda bu topraklarda etkin bir fiziki rol alabileceğini de ayrıca yoklamaktadır. DAEŞ'in kontrolü konusunda İran ile Taliban arasında oluşmuş gizli iş birliğini, diplomatik ilişkiler zemininde genişleterek sınır komşusu olan Afganistan’daki olumsuz değişkenlikleri minimize etmeye, doğu sınırlarının güvenliğini arttırmaya çalışmaktadır. Afganistan’da iç savaşın sürmesi ihtimali gibi olumsuz senaryolarda, İran'ın sınır güvenliğini doğrudan tehdit edebildiğinden bu ortamda İran karşıtı terör örgütlerinin güçlendirilebileceği başka bir endişe olarak değerlendirilmektedir. Oluşan nihai tabloda İran, Taliban ile iş birliğinin devletler bazında sürdürülmesinin daha gerçekçi bir politika olarak değerlendirmiştir. Dolayısıyla, başta Afganistan'daki Şii azınlığın savunucusu olduğunu iddiası öne sürülse de ikili ilişkilerde daha pragmatik tavır sergileyerek sınır bölgelerindeki güvenlik konuları ve maddi çıkarları daha ağır basmaktadır. İran'ın Afganistan ile paylaştığı sınır, göçmenlerin, uyuşturucunun, silahlı grupların geçebileceği ve İran’ın son zaman huzursuzluklarına kısmı bir çözüm olabilecek suların (Helmand ve Harirod nehirleri) bulunduğu bir bölgedir. Bütün bu değişken parametreler ışığında, Taliban'ın değiştiği, yeni oluşumun eski Taliban’dan farklı olduğu savı İranlı yetkilileri tarafından öne sürülmektedir. Taliban yönetimi ile oluşan diplomatik görüşmelerde siyasi ve ekonomik çıkarların hayata geçirilmesi olarak okunması, bu yoldaysa diğer iki siyasi ortağını izlemeye başladığı görülmektedir.
Açıklama
Anahtar Kelimeler
Afganistan, Taliban, İran, Siyasal İslam, Göç, Enerji-Su
Kaynak
Afganistan’da Taliban yönetiminin küresel ve bölgesel etkileri
